Motor, bir yakıtın veya başka bir enerji kaynağının potansiyel enerjisini mekanik enerjiye dönüştüren bir makinedir. Bu mekanik enerji, daha sonra bir işi yapmak için kullanılabilir. Motorlar, modern toplumun temel taşlarından biridir ve ulaşım, sanayi, enerji üretimi ve daha birçok alanda kritik bir rol oynarlar.
Motorların temel çalışma prensibi, bir enerji formunu (genellikle kimyasal veya elektrik enerjisi) mekanik enerjiye dönüştürmektir. Bu dönüşüm, genellikle termodinamik yasaları (özellikle Termodinamiğin%201.%20Yasası ve Termodinamiğin%202.%20Yasası) ve elektromanyetik ilkeler kullanılarak gerçekleştirilir.
Motorlar, çalışma prensiplerine, yakıt türlerine ve kullanım alanlarına göre çeşitli kategorilere ayrılabilir. En yaygın motor türleri şunlardır:
İçten%20yanmalı%20motorlar, yakıtın motorun içinde yakıldığı motorlardır. Bu yanma, yüksek sıcaklık ve basınçta gazlar oluşturarak pistonları veya rotorları hareket ettirir ve mekanik enerji üretir.
Otto%20motoru, benzin gibi uçucu yakıtları kullanan, dört zamanlı bir içten yanmalı motordur. Emme, sıkıştırma, ateşleme (yanma) ve egzoz aşamalarından oluşur.
Dizel%20motoru, benzine göre daha verimli olan ve daha yüksek sıkıştırma oranlarına sahip bir içten yanmalı motordur. Dizel yakıtı, yüksek sıcaklıkta sıkıştırılmış havaya püskürtülerek kendiliğinden tutuşur.
Wankel%20motoru, piston yerine dönen bir rotor kullanan bir içten yanmalı motordur. Daha az parça içerir ve daha yüksek güç-ağırlık oranına sahiptir, ancak genellikle daha az verimlidir ve daha fazla emisyona neden olur.
Dıştan%20yanmalı%20motorlar, yakıtın motorun dışında yakıldığı motorlardır. Oluşan ısı, bir çalışma sıvısını (genellikle su veya hava) ısıtır ve bu sıvı, mekanik enerji üretmek için kullanılır.
Buhar%20motoru, suyu buharlaştırarak elde edilen buharın basıncını kullanarak pistonları hareket ettiren bir dıştan yanmalı motordur. Tarihsel olarak sanayi devriminde önemli bir rol oynamıştır.
Stirling%20motoru, kapalı bir çevrimde bir gazı ısıtıp soğutarak çalışan bir dıştan yanmalı motordur. Yüksek verimliliği ve çeşitli ısı kaynaklarını kullanabilme özelliği nedeniyle ilgi çekicidir.
Elektrik%20motorları, elektrik enerjisini mekanik enerjiye dönüştüren makinelerdir. Elektromanyetik indüksiyon prensibiyle çalışırlar.
Doğru%20Akım%20(DA)%20Motorları, doğru akım (DA) kullanarak çalışan motorlardır. Basit tasarımları ve kolay kontrol edilebilirlikleri nedeniyle yaygın olarak kullanılırlar.
Alternatif%20Akım%20(AA)%20Motorları, alternatif akım (AA) kullanarak çalışan motorlardır. Endüstriyel uygulamalarda daha yaygın olarak kullanılırlar.
Asenkron%20motorlar, rotorunun dönme hızı, statorun dönme hızından farklı olan (senkron olmayan) AA motorlarıdır. Dayanıklılıkları ve düşük maliyetleri nedeniyle yaygın olarak kullanılırlar.
Senkron%20motorlar, rotorunun dönme hızı, statorun dönme hızıyla aynı olan (senkron) AA motorlarıdır. Hassas hız kontrolü gerektiren uygulamalarda kullanılırlar.
Jet%20motorları, yüksek hızlı gaz akışını kullanarak itme kuvveti üreten motorlardır. Genellikle uçaklarda kullanılırlar.
Turbojet, havayı sıkıştırmak için bir kompresör, yakıtı yakmak için bir yanma odası ve sıcak gazları dışarı atmak için bir türbin kullanan bir jet motoru türüdür.
Turbofan, turbojet motoruna benzer, ancak daha büyük bir fan kullanarak daha fazla hava çeker ve daha yüksek itme kuvveti üretir. Daha yakıt verimlidirler ve daha sessiz çalışırlar.
Rojet, yüksek hızlı hava akışını kullanarak yakıtı yakmak için tasarlanmış bir jet motoru türüdür. Genellikle füzelerde kullanılırlar.
Roket%20motorları, hem yakıtı hem de oksitleyiciyi taşıyan ve uzayda veya atmosferde itme kuvveti üreten motorlardır.
Motorların türüne bağlı olarak, temel bileşenleri farklılık gösterebilir. Ancak, genel olarak aşağıdaki bileşenler birçok motorda bulunur:
Motorların performansını değerlendirmek için çeşitli parametreler kullanılır:
Motor%20verimliliği, motora verilen enerjinin ne kadarının mekanik enerjiye dönüştürüldüğünün bir ölçüsüdür. Motor türüne, tasarımına ve çalışma koşullarına bağlı olarak değişir. İçten yanmalı motorların verimliliği genellikle %20-40 civarındayken, elektrik motorlarının verimliliği %90'ın üzerine çıkabilir.
Motorlarda kullanılan yakıt türleri, motorun tipine ve tasarımına bağlıdır. En yaygın yakıt türleri şunlardır:
Motorlar, çok çeşitli alanlarda kullanılır:
Motor teknolojileri sürekli olarak gelişmektedir:
Motorlar, özellikle içten yanmalı motorlar, çevresel sorunlara neden olabilirler:
Bu sorunları azaltmak için çeşitli çözüm yolları geliştirilmektedir:
Bu makale, motorlar hakkında genel bir bakış sunmaktadır. Her bir motor türü ve ilgili teknolojiler hakkında daha ayrıntılı bilgi edinmek için, ilgili kaynaklara başvurulması önerilir.